Heb je wel eens naar de lucht gekeken rond de tijd dat de zon onder ging? Zag je toen ook dieren rondvliegen? In het begin dacht je misschien dat het vogels waren. Maar na een tijdje zie je dat ze gewoon echt anders vliegen dan vogels. In plaats van te zweven en glijden hebben ze een meer onregelmatig vliegpatroon. In dat geval zul je waarschijnlijk vleermuizen zien.

Onbegrepen vleermuizen

Vleermuizen zijn zoogdieren, net als mensen. Ze zijn warmbloedig, bedekt met haar, baren levende jongen en zogen hun baby’s. Het verschil met mensen is dat ze vleugels hebben, waardoor ze kunnen vliegen. Maar zelfs met dat verschil lijken de botten van vogels, mensen en vleermuizen erg veel op elkaar. Ook heb je misschien wel eens iemand horen zeggen “zo blind als een vleermuis”.

Maar eigenlijk kunnen vleermuizen best goed zien. Sterker nog, ze kunnen net zo horen, ruiken en voelen als mensen. Alleen leven mensen vooral in het daglicht en zijn vleermuizen vooral ‘s nachts actief. Om in het donker toch eten te vinden gebruiken vleermuizen hoge frequentie geluidsgolven en de echo’s daarvan voor het vinden en vangen van hun favoriete hapjes - insecten. De geluidsgolven zijn zo hoog dat mensen ze niet kunnen horen, maar vleermuizen en een paar andere dieren zoals dolfijnen gebruiken deze golven om te navigeren en voedsel te vinden. Dat heet echolocatie.

Het uiterlijk van een vleermuis

Je kunt vleermuizen bijna overal vinden

Wist je dat vleermuizen op elk continent leven, behalve op Antarctica? Dat betekent dat er vleermuizen zijn helemaal in het Noorden, zoals in Alaska of Noorwegen, en zo ver in het zuiden als bijvoorbeeld Zuid-Afrika. Er bestaan ongeveer duizend soorten vleermuizen. De meeste daarvan leven echter in tropische gebieden waar het lekker warm is.

Vleermuizen zijn er in verschillende maten

Vleermuizen bestaan er in enorm veel verschillende maten. De kleinste vleermuis ter wereld is de hommelvleermuis in Thailand. Het lichaam van die vleermuis is even groot als jouw duim, weegt minder dan een muntje van vijftig eurocent en heeft een vleugelspan van 15.24 cm. De recordhouder “grootste vleermuis” zijn de vliegende honden. De spanwijdte van deze vleermuizen kan soms wel 1.8 meter zijn. Vliegende honden eten fruit en leven in tropische gebieden zoals Azië, Australië, Indonesië en de Filippijnen.

Wat is een goed huis voor vleermuizen?

Verschillende soorten vleermuizen leven in verschillende soorten huizen. Sommige vleermuizen wonen het liefst in holle bomen of onder grote bladeren. Andere zitten liever onder een stuk losse boomschors of hangen graag aan takken. En dan zijn er ook nog de vleermuizen die zich thuis voelen in grotten, aan kliffen en in verlaten mijnen. Grotten kunnen vaak ontzettend veel vleermuizen onderdak geven. In de Bracken-grot in Texas (Amerika) bijvoorbeeld. Daar leven bijna 20 miljoen guanovleermuizen. Dat zijn meer vleermuizen dan het aantal mensen dat in Nederland woont. Hoewel veel vleermuizen graag in grotten wonen, zijn er ook nog een aantal die het liefste in steden zitten. Stadsvleermuizen kun je vinden onder bruggen en in gebouwen. Soms leven ze zelfs in “vleermuis-kasten”. Dat zijn kleine houten kistjes, net als vogelhuisjes, maar dan voor vleermuizen.  Mensen zetten die neer om vleermuizen te lokken.

Waarom zou je vleermuizen willen lokken?

Wist je dat vleermuizen heel nuttig zijn voor mensen? Ze eten erg veel insecten. En als er veel vleermuizen zijn die allemaal veel insecten eten, dan zijn er minder insecten die jou lastig vallen. Boeren zijn ook erg blij met vleermuizen, omdat ze dan minder bestrijdingsmiddelen op hun gewassen hoeven te gebruiken. En dat scheelt ze een heleboel geld.

In de tropen zijn vleermuizen belangrijk omdat sommige soorten fruit en nectar eten. Terwijl ze dat doen verspreiden ze zaden en bevruchten ze bloemen. Het is zelfs zo dat meer dan driehonderd tropische planten afhankelijk zijn van vleermuizen voor hun voortplanting. Een aantal van die planten zijn bananen, mango’s, avocado’s, dadels en vijgen. Door de zaden te verspreiden helpen de vleermuizen het regenwoud te herstellen, waar mensen het hebben omgezaagd. En het klinkt misschien vreemd, maar  ook vampiervleermuizen zijn belangrijk voor mensen. Zij hebben namelijk een speciaal stofje in hun speeksel dat het stollen van bloed tegen gaat. De vleermuizen gebruiken dat om makkelijk bloed te kunnen drinken van koeien en varkens. En wij gebruiken het bij het ontwerpen van medicijnen voor mensen die last hebben van bloedproppen en beroertes.

Zou ik bang moeten zijn voor vleermuizen?

Veel mensen zijn bang voor vleermuizen omdat ze denken dat elke vleermuis hondsdolheid heeft. Vleermuizen kunnen die ziekte krijgen, net als elk ander zoogdier. Maar in werkelijkheid zijn er maar heel weinig vleermuizen die hondsdolheid hebben. En onthoud dat je alleen hondsdolheid kunt krijgen als een besmet dier je bijt of als je in contact komt met zijn speeksel. Dat betekent dat je niet zomaar hondsdolheid krijgt alleen door naar een vleermuis te kijken.

Er zijn ook mensen die bang zijn dat vleermuizen vast komen te zitten in hun haar. Daar hoef je je ook geen zorgen om te maken. Vleermuizen kunnen heel goed vliegen en kunnen prima voorkomen dat ze in je haar terechtkomen.