Planten maken hun eigen eten

Kunnen planten eten? Ja, maar niet zoals wij dat doen. In plaats van even naar de keuken, winkel of restaurant te lopen, krijgen planten hun voedsel door het proces van fotosynthese.

Kijk eens kort in een woordenboek en je zult zien dat fotosynthese is opgebouwd uit twee woorden – “foto” dat “licht” betekent, and “synthese” dat “iets maken” betekent. Als je die basis van het woord kent kun je al wel een beetje raden hoe planten aan hun voedsel komen. Ze maken het met behulp van licht.  

Gemaakt van licht

Net als dieren hebben planten energie nodig om te bestaan. Mensen en andere dieren eten voedsel om energie te krijgen. Jij eet tijdens een dag misschien wel muesli als ontbijt, boterhammen voor de lunch en een salade met vis als avondeten. Die etenswaren en ook veel van de dingen die we drinken geven ons energie.

>

Platen eten geen voedsel. Ze gebruiken de enerige van de zon, of ander licht, en gebruiken dat om hun eigen eten te maken. De ingrediënten voor dat proces zijn water, lucht en licht. Platen gebruiken niet alle onderdelen van de lucht, ze vangen alleen koolstofdioxide (CO2) om hun eten te maken. Ze maken zuurstof in het proces.

Platen gebruiken fotosynthese om suikers te maken. Net zoals het eten van suiker mensen energie geeft om te werken en te spelen, geeft het planten de energie om te groeien en ander belangrijk werk te doen.

Licht snoepen

Net zoals de naam, kan fotosynthese in twee delen worden opgesplitst. Het eerste deel zijn de lichtreacties. In die reacties veranderen planten de zone-energie in andere vormen van energie. Die energie gebruiken ze dan later in het tweede deel van de fotosynthese. In het tweede deel, de Calvincyclus, gebruiken de planten koolstofdioxide uit de lucht en energie van de lichtreacties om een suiker genaamd glucose te maken. (Het griekse woord “gleukos” betekent “zoete wijn”). 

Waar het werk gebeurt

Binnen in de cellen van planten zitten kleine fabriekjes genaamd chloroplasten. Binnenin die chloroplasten gebeuren beide delen van de fotosynthese. Deze kleine fabriekjes maken ook een pigment dat planten hun groene kleur geeft. Dat pigment heet bladgroen. Behalve dat het bladeren en stengels hun groene kleur geeft helpt bladgroen de planten ook om de energie van zonlicht op de zuigen.

Kunnen planten ademen?

Zuurstof, het gas dat wij ademen, is een product van de lichtreacties van fotosynthese. Wij ademen koolstofdioxide uit, dat door planten gebruikt wordt voor fotosynthese. Planten hebben kleine gaatjes in hun bladeren, genaamd huidmondjes. De huidmondjes kunnen open gaan om lucht binnen te laten in een blad, zodat de plant koolstofdioxide voor de fotosynthese kan opnemen.

>

Een open huidmondje kan een heleboel water laten verdampen, dus de huidmondjes gaan dicht wanneer er teveel water ontsnapt. Plantencellen gebruiken zuurstof ook wanneer ze suikers afbreken om als energie te gebruiken, dat proces heet cellulaire respiratie (Latijn re = opnieuw, en spirare = ademen). Alle cellen respireren, maar alleen planten, algen en sommige bacteriën hebben ook fotosynthese.

Alle koolstof in onze lichamen is afkomstig van fotosynthese. Denk maar eens aan het voedsel dat je eet. Dat komt allemaal van planten of van dieren die planten eten. Onze koolstof komt van andere levende dingen, dus worden wij consumenten of heterotrofen genoemd (Grieks heteros = andere, en trophos = eter). Planten zijn producenten of autotrofen (Grieks auto = zelf, en trophos = eter), wat betekent dat zij koolstof krijgen van bronnen die niet levend zijn. Koolstofdioxide uit de lucht is de koolstofbron voor planten, dus je zou kunnen zeggen dat planten zijn gemaakt van “lucht”!

Afbeeldingen via Wikimedia Commons. Cyanobacteria afbeelding van BASF - The Chemical Company.